10.1.3. Άνω τελεία

Η άνω τελεία χρησιμοποιείται κυρίως για τον χωρισμό τμημάτων του λόγου που έχουν στενή νοηματική σχέση μεταξύ τους και είναι κομψότερο να μη συνδεθούν μέσω της παράταξης ή της υπόταξης, για τον χωρισμό ομάδων ή ακολουθιών λέξεων ή προτάσεων και, ενίοτε, στις απαριθμήσεις.

Η άνω τελεία χρησιμοποιείται κυρίως στις ακόλουθες περιπτώσεις:

χωρίζει τμήματα του λόγου που βρίσκονται μεταξύ τους σε στενή νοηματική σχέση και τα οποία, κατά την κρίση του γράφοντος, είναι γλωσσικά κομψότερο να διαχωριστούν με άνω τελεία παρά να συνδεθούν μέσω της παράταξης ή της υπόταξης (το τμήμα του γραπτού λόγου που τελειώνει με άνω τελεία ονομάζεται ημιπερίοδος):

Το κράτος μέλος αποφάσισε να πληρώσει τη χρηματική ποινή που του επέβαλε το Δικαστήριο· δεν μπορούσε, άλλωστε, να κάνει διαφορετικά.

Ειδικότερα:

β) χωρίζει τμήματα περιόδου (ημιπεριόδους) που βρίσκονται μεταξύ τους σε σχέση αντιθετική, επεξηγηματική (διευκρινιστική) ή και τα δύο:

Στην προκειμένη περίπτωση η ενδεδειγμένη νομική πράξη δεν είναι η οδηγία· είναι ο κανονισμός, γιατί αυτός έχει άμεση ισχύ σε όλα τα κράτη μέλη.
γ) χωρίζει ομάδες ή ακολουθίες λέξεων ή προτάσεων. Αυτό συμβαίνει ιδίως όταν μέσα σε μια σχετικά μεγάλη περίοδο λόγου έχουμε ομάδες από προτάσεις ή από άλλες ακολουθίες λέξεων που κανονικά θα έπρεπε να χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα, αλλά που, αν χωρίζονταν όντως με κόμμα, θα υπήρχε κίνδυνος ασάφειας:

H Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνει τρεις σειρές: τη σειρά L, στην οποία δημοσιεύονται συμβάσεις που συνάπτονται ανάμεσα στα κράτη μέλη, πράξεις για την ισχύ των οποίων απαιτείται δημοσίευση, πράξεις για την ισχύ των οποίων δεν απαιτείται δημοσίευση, πράξεις που έχουν εκδοθεί δυνάμει του τίτλου V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και ορισμένες πράξεις που έχουν εκδοθεί δυνάμει του τίτλου VI της εν λόγω Συνθήκης, καθώς και διορθωτικά· τη σειρά C, στην οποία δημοσιεύονται πράξεις οι οποίες έχουν εκδοθεί δυνάμει του τίτλου V και του τίτλου VI της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά οι οποίες δεν δημοσιεύονται στη σειρά L, ανακοινώσεις, προπαρασκευαστικές πράξεις και προπαρασκευαστικές πράξεις κατ’ εφαρμογή των τίτλων V και VI της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, πληροφορίες και διορθωτικά· τη σειρά S, στην οποία δημοσιεύονται διαγωνισμοί δημόσιων έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών από όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμβάσεις προμηθειών (για τους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των συγκοινωνιών και των τηλεπικοινωνιών), ανακοινώσεις των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανακοινώσεις του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (χώρες ΑΚΕ) κ.λπ.

Στη μεγάλη αυτή περίοδο χωρίζουμε με άνω τελεία τις περιγραφές του περιεχομένου των τριών επιμέρους σειρών που περιλαμβάνει η Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όχι μόνο γιατί έτσι παίρνει μιαν ανάσα ο αναγνώστης, αλλά κυρίως γιατί με τον τρόπο αυτόν το νόημα γίνεται σαφέστερο, αφού, αν χωρίζαμε τις τρεις περιγραφές με κόμματα, θα υπήρχε κίνδυνος σύγχυσης μεταξύ των κομμάτων αυτών και των κομμάτων που πρέπει να χρησιμοποιηθούν μέσα στις εν λόγω περιγραφές.
Σημαντική επισήμανση όσον αφορά την Επίσημη Εφημερίδα:
Στις αιτιολογικές σκέψεις και στα άρθρα νομικών πράξεων, οι περίοδοι αρχίζουν με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα και λήγουν σε τελεία (εξαίρεση αποτελεί η τελευταία αιτιολογική σκέψη, η οποία τελειώνει σε κόμμα). Στα παραπάνω μέρη κάθε περίοδος (στα αγγλικά: sentence· στα γαλλικά: phrase) έχει ειδική νομοτεχνική αξία στη γλώσσα του πρωτοτύπου και τα όριά της δεν πρέπει να παραβιάζονται κατά τη μετάφραση ή τη διόρθωση. Εντός των περιόδων μπορούν να υπάρχουν ημιπερίοδοι που χωρίζονται μεταξύ τους με άνω τελεία, εφόσον αυτή χρησιμοποιείται με ορθό γραμματικά τρόπο και εφόσον δεν παραβιάζεται η διάκριση των περιόδων σύμφωνα με τη γλώσσα του πρωτοτύπου, όπως στα παραδείγματα:

(23)

Ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, στις οποίες δεν συμμετέχει η Ιρλανδία, σύμφωνα με την απόφαση 2002/192/ΕΚ· συνεπώς, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στην έκδοση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του. […]

(15)

Ωστόσο, το Συμβούλιο δεν ενήργησε εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας· η Επιτροπή πρέπει τώρα να εκδώσει απόφαση, […]

Στο ακόλουθο παράδειγμα, όμως, κατά τον χωρισμό περιόδων έχουν λανθασμένα σημειωθεί άνω τελείες αντί τελειών που υπάρχουν στο πρωτότυπο:

(9)

Οι κοινοτικοί κανόνες, και ιδίως ο τίτλος ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2847/93, προβλέπουν ενδελεχές σύστημα για την επιτήρηση της νομιμότητας των αλιευμάτων που αλιεύουν κοινοτικά αλιευτικά σκάφη· το υφιστάμενο σύστημα, το οποίο εφαρμόζεται σε αλιευτικά προϊόντα που αλιεύονται από αλιευτικά σκάφη τρίτων χωρών και εισάγονται στην Κοινότητα, δεν εξασφαλίζει ισοδύναμο επίπεδο ελέγχου· η εν λόγω αδυναμία αποτελεί σημαντικό κίνητρο για αλλοδαπές επιχειρήσεις που επιδίδονται σε ΠΛΑ αλιεία να διαθέτουν τα προϊόντα τους στην αγορά της Κοινότητας και να αυξάνουν τα κέρδη τους· επειδή είναι η μεγαλύτερη αγορά και ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αλιευτικών προϊόντων παγκοσμίως, η Κοινότητα έχει ιδιαίτερη ευθύνη να εξασφαλίσει ότι τα αλιευτικά προϊόντα που εισάγονται στο έδαφός της δεν προέρχονται από ΠΛΑ αλιεία· θα πρέπει, συνεπώς, να θεσπιστεί νέο καθεστώς για να εξασφαλιστεί ο ενδεδειγμένος έλεγχος της εφοδιαστικής αλυσίδας για τα αλιευτικά προϊόντα που εισάγονται στην Κοινότητα. […]
δ) στις απαριθμήσεις, όταν τα επιμέρους τμήματα εισάγονται με μικρά γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου (στοιχεία) [α), β), γ) κ.ο.κ.] ή με ρωμαϊκούς αριθμούς μικρού μεγέθους (romanitos· στα ελληνικά σημεία) [i), ii), iii) κ.ο.κ.] ή με αραβικούς αριθμούς (σημεία) [1., 2., 3. κ.ο.κ. εκτός διατακτικού πράξεων ή 1), 2), 3) κ.ο.κ. εντός διατακτικού]:

H Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνει τρεις σειρές:

α)

τη σειρά L: Νομοθεσία·

β)

τη σειρά C: Ανακοινώσεις και Πληροφορίες·

γ)

τη σειρά S: Συμπλήρωμα της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

[Όταν τα επιμέρους τμήματα εισάγονται με παύλες (περιπτώσεις), χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα.]
Αυτή η τέταρτη περίπτωση είναι η συνηθέστερη περίπτωση χρήσης της άνω τελείας στα ενωσιακά κείμενα.

Και τρεις ακόμη παρατηρήσεις:

Γενικά, η χρήση της άνω τελείας έχει περιοριστεί πολύ στη γλώσσα μας· αντ’ αυτής χρησιμοποιείται συνήθως η τελεία και, κατά περίπτωση, άλλα σημεία στίξης (παύλα κ.λπ.). Πάντως, στα ενωσιακά κείμενα, όπου ο έλληνας μεταφραστής ακολουθεί κατά κανόνα στο σημείο αυτό τη στίξη του πρωτοτύπου, η άνω τελεία δεν είναι σπάνια.
Στα ελληνικά, πριν από την άνω τελεία δεν πρέπει να υπάρχει διάστημα (πράγμα που συμβαίνει, π.χ., στα γαλλικά).
Μετά την άνω τελεία αρχίζουμε με μικρό γράμμα.