5.9.4. Tagairtí bibleagrafaíocha
Áirítear le tagairtí bibleagrafacha gnéithe éagsúla (amhail ainm an údair, teideal, foilsitheoir, áit an fhoilsithe agus bliain an fhoilsithe) a bhraitheann ar an gcineál acmhainne dá dtagraítear.
Áirítear le tagairtí bibleagrafacha gnéithe éagsúla a bhraitheann ar an gcineál acmhainn faisnéise dá dtagraítear agus ar an áit a n-úsáidtear í – i mbibleagrafaíocht, i bhfonóta nó sa téacs. Leanann cur i láthair na n-eilimintí tagartha (poncaíocht, formáidiú, etc.) an stíl chéanna i gcónaí, beag beann ar áit na tagartha. Maidir le hord na n-eilimintí, tá foirm shonrach ann le haghaidh tagairtí laistigh den téacs a leanann an córas tagartha ainm agus dáta.
Tagairt do shaothar iomlán
Ba cheart an t-ord eilimintí seo a leanas a ghlacadh, agus camóg idir gach eilimint ar leith:
- údar nó eagarthóir (léirítear ról an eagarthóra le ‘(ed.)’ nó ‘(eds)’):
- údar corparáideach agus/nó
- sloinne agus túslitir/túslitreacha nó céadainm an údair;
- teideal an tsaothair i gcló iodálach agus, i gcás inarb iomchuí, uimhir an eagráin;
- an foilsitheoir, áit an fhoilsithe (roghnach), bliain an fhoilsithe, etc.;
- má tá sé ar fáil, aitheantóir seasmhach i bhfoirm aitheantóir aonfhoirmeach acmhainne (URI), aitheantóir oibiachta digití (DOI) mar shampla:
An Coimisiún Eorpach: Ard Stiúrthóireacht na Cumarsáide, Treoirleabhar gairid ar an Aontas, Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, Lucsamburg, 2023, https://data.europa.eu/doi/10.2775/247275.
An Coimisiún Eorpach: Ard-Stiúrthóireacht um Cheartas agus Tomhaltóirí, Kotevska, B. agus Pavlou, V., Promotion of Gender Balance in Political Decision-making, Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, Lucsamburg, 2023, https://data.europa.eu/doi/10.2838/749712.
Butcher, J., Drake, C. agus Leach, M., Butcher’s Copy-editing – The Cambridge handbook for editors, copy-editors and proofreaders, 4ú heagrán, Cambridge University Press, 2006, https://doi.org/10.1017/CBO9780511482106.
Parkinson Zamora, L. agus Faris, W. B. (eds), Magical Realism – Theory, history, community, Duke University Press, Durham, 1995.
Tagairt do chuid de shaothar (píosa nó caibidil)
Ba cheart an t-ord eilimintí seo a leanas a ghlacadh, agus camóg idir gach eilimint ar leith:
- údar:
- údar corparáideach agus/nó
- sloinne agus túslitir/túslitreacha nó céadainm an údair;
- teideal an phíosa nó na caibidle, laistigh de chomharthaí athfhriotail;
- eagarthóir an tsaothair, ‘in:’ roimhe, agus ‘(ed.)’ (nó ‘(eds)’) dá éis sin:
- teideal an tsaothair i gcló iodálach agus, i gcás inarb iomchuí, uimhir an eagráin;
- an foilsitheoir, áit an fhoilsithe, bliain an fhoilsithe (roghnach), leathanach/leathanaigh ábhartha, etc.;
- má tá sé ar fáil, aitheantóir seasmhach i bhfoirm URI, aitheantóir oibiachta digití mar shampla:
Slemon, S., ‘Magic realism as postcolonial discourse’, in: Parkinson Zamora, L. agus Faris, W. B. (eds), Magical Realism – Theory, history, community, Duke University Press, Durham, 1995, lgh. 407‑426.
Tagairt do shraithfhoilseachán nó do chuid de shraithfhoilseachán
Ba cheart an t-ord eilimintí seo a leanas a ghlacadh, agus camóg idir gach eilimint ar leith:
- má tá sé ar fáil, an t-údar:
- údar corparáideach agus/nó
- sloinne agus túslitir/túslitreacha nó céadainm an údair;
- i gcás inarb iomchuí, teideal an ailt nó an eagráin iomláin, laistigh de chomharthaí athfhriotail;
- teideal an tsrathfhoilseacháin i gcló iodálach;
- an líon nó an dáta;
- an foilsitheoir (roghnach), áit an fhoilsithe (roghnach), bliain an fhoilsithe, leathanach/leathanaigh ábhartha, etc.;
- má tá sé ar fáil, aitheantóir seasmhach i bhfoirm URI, aitheantóir oibiachta digití mar shampla:
Coimisiún na gComhphobal Eorpach: an Ard-Stiúthóireacht um Ghnóthaí Eacanamaíocha agus Airgeadais, ‘Economic transformation in Hungary and Poland’, European Economy, Uimh. 43, Márta 1990, Oifig Foilseachán Oifigiúil na gComhphobal Eorpach, Lucsamburg.
Ón 1.7.2009: ‘Oifig Foilseacháin an Aontais Eorpaigh’. Déan cinnte go gcoinnítear an t-ainm bunaidh i bhfoilseacháin a eisíodh roimh an dáta sin.
Manley, S., Moslemzadeh Tehrani, P. agus Rasiah, R., ‘The (non-)use of African law by the International Criminal Court’, European Journal of International Law, Iml. 34, Eagrán 3, 2023, lgh. 555‑580, https://doi.org/10.1093/ejil/chad035.
Tagairt do litríocht liath (páipéir oibre, tuarascálacha, miontuairiscí cruinnithe, etc.)
Ba cheart an t-ord eilimintí seo a leanas a ghlacadh, agus camóg idir gach eilimint ar leith:
- údar:
- údar corparáideach agus
- i gcás inarb iomchuí, sloinne agus túslitir/túslitreacha nó céadainm an údair;
- teideal an doiciméid, laistigh de chomharthaí athfhriotail;
- uimhir an doiciméid/tagairt chláir;
- dáta an doiciméid;
- seoladh URI/URL (má tá sé ar fáil):
An Coimisiún Eorpach, ‘Consultation on a monitoring framework for the 8th environment action programme’, Ares(2021)4555569, an 14 Iúil 2021, https://environment.ec.europa.eu/system/files/2021-07/Explanatory%20Note%208EAP%20Indicators.pdf.
Tagairt do thacar sonraí
Ba cheart an t-ord eilimintí seo a leanas a ghlacadh, agus camóg idir gach eilimint ar leith:
- údar:
- údar corparáideach agus/nó
- sloinne agus túslitir/túslitreacha nó céadainm an údair;
- teideal an tacair sonraí, laistigh de chomharthaí athfhriotail;
- uimhir leagain/eagráin (i gcás inarb iomchuí);
- foilsitheoir, murab eisean an t-údar;
- dáta an fhoilsithe:
- dáta a cruthaíodh nó
- má nuashonraíodh an fhoinse, dáta an nuashonraithe agus, idir lúibíní, dáta a cruthaíodh;
- dáta an lua (an dáta a bhfuarthas rochtain ar an bhfoinse);
- aitheantóir marthanach i bhfoirm URI, aitheantóir oibiachta digití mar shampla nó aitheantóir marthanach agus inréitithe eile a bhainistíonn an soláthraí sonraí:
An Coimisiún Eorpach: Ard-Stiúrthóireacht na Faisnéisíochta, ‘National Interoperability Framework Observatory (NIFO) – Digital public administration factsheets 2020’, Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, an 1 Nollaig 2020, rochtain deiridh an 6 Nollaig 2023, https://doi.org/10.2906/100105103105116/1.
An Coimisiún Eorpach: Ard-Stiúrthóireacht um Cheartas agus Tomhaltóirí, ‘Safety Gate (the EU rapid alert system – non-food)’, Leagan 0.1, an 14 Nollaig 2018 (arna chruthú an 1 Feabhra 2016), rochtain deiridh an 16 Meitheamh 2023, http://data.europa.eu/88u/dataset/rapex-rapid-alert-system-non-food.
Tagairt do leathanach gréasáin
Ba cheart an t-ord eilimintí seo a leanas a ghlacadh, agus camóg idir gach eilimint ar leith:
- údar:
- údar corparáideach agus/nó
- sloinne agus túslitir/túslitreacha nó céadainm an údair;
- teideal an leathanaigh gréasáin, laistigh de chomharthaí athfhriotail;
- teideal an tsuímh gréasáin;
- má tá siad ar fáil, dáta an fhoilsithe:
- dáta a cruthaíodh nó
- má nuashonraíodh an fhoinse, dáta an nuashonraithe agus, idir lúibíní, dáta a cruthaíodh;
- dáta an lua (an dáta a bhfuarthas rochtain ar an bhfoinse);
- an seoladh URI/URL:
An Coimisiún Eorpach, ‘Statement by the European Commission following the fourth meeting of the EU–UK Joint Committee’, STATEMENT/20/1948, suíomh gréasáin an Choimisiún Eorpaigh, an 19 Deireadh Fómhair 2020, rochtain deiridh an 20 Meitheamh 2023, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/ga/statement_20_1948.
An riail maidir le leathanaigh ghréasáin a lua, ní bhaineann sí le foilseacháin i bhformáid HTML. Cé go bhfuil an chuma orthu gur leathanaigh ghréasáin iad, sainaithnítear iad le haitheantóirí idirnáisiúnta, lena n-áirítear aitheantóir oibiachta digití, agus ba cheart iad a lua i gcomhréir leis an riail maidir leis an gcineál foilseacháin i gceist (saothar iomlán, cuid de shaothar, etc.).
Cúirt Iniúchóirí na hEorpa, Ról comhordúcháin na Seirbhíse Eorpaí Gníomhaíochta Seachtraí – Ag obair go héifeachtach den chuid is mó, ach tá roinnt laigí i mbainistíocht faisnéise, i soláthar foirne agus i dtuairisciú, Tuarascáil speisialta 02/2024, Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, Lucsamburg, 2024, https://data.europa.eu/doi/10.2865/89786.
Tagairt do phostáil ar na meáin shóisialta
Ba cheart an t-ord eilimintí seo a leanas a ghlacadh, agus camóg idir gach eilimint ar leith:
- údar:
- údar corparáideach nó
- sloinne agus túslitir/túslitreacha nó céadainm an údair;
- céannacht an údair ar na meáin shóisialta leis an ainm meán sóisialta roimhe mar aon le hidirstad, idir lúibíní;
- teideal nó ábhar (giorraithe) na postála, laistigh de chomharthaí athfhriotail;
- i gcás athphostála, ainm agus céannacht meán sóisialta an údair bunaidh;
- dáta an fhoilsithe;
- dáta an lua (an dáta a bhfuarthas rochtain ar an bhfoinse);
- an seoladh URI/URL:
Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh (Facebook: @Cordis_EU), ‘75 Results Packs publications, thematic collections of #H2020 #EUfunded research projects, offered on Cordis’, an 16 Samhain 2020, rochtain deiridh an 29 Lúnasa 2023, https://www.facebook.com/EUresearchResults/posts/1116540438853325.
Tagairtí laistigh den téacs
I gcás tagairtí laistigh den téacs baintear úsáid as sloinne an údair/ainm an údair chorparáidigh agus bliain an fhoilsithe, amhail ‘(Barrett, 1991)’.
I gcás ina bhfuil dhá fhoilseachán nó níos mó in aon bhliain amháin ó údar atá luaite, leanann ‘a’, ‘b’, ‘c’ etc., gan spás, amhail ‘(Barrett, 1991a)’.
… agus pléitear a thuilleadh sa doiciméad Guidance on energy transmission infrastructure and EU nature legislation (An Coimisiún Eorpach: Ard-Stiúrthóireacht an Chomhshaoil, 2018a).
Sa chás sin, cuirtear an bhliain sa dara háit sna hiontrálacha sa leabharliosta, idir lúibíní, agus ní chuirtear san áit dheireanach ná san áit leathdheireanach iad:
An Coimisiún Eorpach (2018), ‘In-depth analysis in support of the Commission communication COM(2018) 773 – A clean planet for all – A European long-term strategic vision for a prosperous, modern, competitive and climate neutral economy’, an 28 Samhain, https://climate.ec.europa.eu/system/files/2018-11/com_2018_733_analysis_in_support_en.pdf.
An Coimisiún Eorpach: Ard-Stiúrthóireacht an Chomhshaoil (2013), Guidelines on Wilderness in Natura 2000 – Management of terrestrial wilderness and wild areas within the Natura 2000 network, Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, Lucsamburg, https://data.europa.eu/doi/10.2779/33572.
An Coimisiún Eorpach: Ard-Stiúrthóireacht an Chomhshaoil (2018a), Guidance on energy transmission infrastructure and EU nature legislation, Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, Lucsamburg, https://data.europa.eu/doi/10.2779/827210.
An Coimisiún Eorpach: Ard-Stiúrthóireacht an Chomhshaoil (2018b), Guidance on the requirements for hydropower in relation to Natura 2000, Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, Lucsamburg, https://data.europa.eu/doi/10.2779/43645.
An Coimisiún Eorpach: Ard-Stiúrthóireacht an Chomhshaoil (2019), Managing Natura 2000 Sites – The provisions of Article 6 of the ‘Habitats’ Directive 92/43/EEC, Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, Lucsamburg, https://data.europa.eu/doi/10.2779/02245.
Ginearálta
I dtagairtí do shaothair ó roinnt údar luaitear údair uile an tsaothair nuair atá cúig údar nó níos lú ann san iomlán (an t-údar corparáideach san áireamh), nó na chéad chúig údar agus ‘et al.’ nuair atá níos mó ná cúig údar i gceist san iomlán:
An Lárionad Faireacháin Eorpach um Dhrugaí agus um Andúil i nDrugaí, Pirona, A., Atkinson, A., Sumnall, H. agus Begley, E., Health Responses to New Psychoactive Substances, Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh, Lucsamburg, 2016, https://data.europa.eu/doi/10.2810/536519.
Jakimovski, D., Grozdanovski, K., Rangelov, G., Pavleva, V., Banović, P. et al., ‘Cases of Crimean-Congo haemorrhagic fever in North Macedonia, July to August 2023’, Eurosurveillance, Iml. 28, Eagrán 34, 2023, https://data.europa.eu/doi/10.2807/1560-7917.ES.2023.28.34.2300409.
Ar mhaithe le simplíocht, is iad na gnáthfhocail ghiorraithe agus na gnáthchoimriúcháin a úsáidtear: lch., Iml., etc. (féach Iarscríbhinn A3). Ní mór gach nóta míniúcháin – uimhir an eagráin, áit an fhoilsithe, etc. – a bheith i nGaeilge.