5.9.4. Ir-referenzi bibljografiċi
Ir-referenzi biblijografiċi jinkludu diversi elementi (bħall-isem tal-awtur, it-titolu, il-pubblikatur, il-post tal-pubblikazzjoni u s-sena tal-pubblikazzjoni) li jiddependu mit-tip ta’ riżorsa li qed issir referenza għaliha.
Ir-referenzi bibljografiċi jinkludu diversi elementi li jiddependu fuq it-tip ta’ riżorsa ta’ informazzjoni msemmija u fejn jintużaw — f’bibljografija, f’nota f’qiegħ il-paġna jew fit-test. Il-preżentazzjoni tal-elementi ta’ referenza (punteġġatura, ifformattjar, eċċ.) dejjem issegwi l-istess stil, irrispettivament mill-post ta’ referenza. Fir-rigward tal-ordni tal-elementi, hemm formola speċifika għal referenzi fit-test li ssegwi s-sistema ta’ referenzjar tal-isem u d‑data.
Referenza għal xogħol sħiħ
Jeħtieġ li tintuża l-ordni tal-elementi li ġejja, mifrudin b’virgoli:
- l-awtur jew l-editur (ir-rwol tal-editur huwa indikat permezz ta’ “(ed.)” jew “(edi)”):
- awtur korporattiv u/jew
- il-kunjom u l-inizjal(i) jew isem l-awtur;
- it-titolu tax-xogħol bil-korsiv u, fejn japplika, in-numru tal-edizzjoni;
- il-pubblikatur, il-post tal-pubblikazzjoni (fakultattiv), is-sena tal-pubblikazzjoni, eċċ.;
- jekk ikun disponibbli, identifikatur persistenti fl-għamla ta’ identifikatur tar-riżors uniformi (URI), pereżempju DOI:
Il-Kummissjoni Ewropea: id-Direttorat Ġenerali għall-Komunikazzjoni, Gwida Qasira għall-UE, l-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, il-Lussemburgu, 2023, https://data.europa.eu/doi/10.2775/290518.
Il-Kummissjoni Ewropea: id-Direttorat Ġenerali għall-Ġustizzja u l-Konsumaturi, Kotevska, B. u Pavlou, V., Promotion of Gender Balance in Political Decision-making, l-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, il-Lussemburgu, 2023, https://data.europa.eu/doi/10.2838/749712.
Wettinger, G., Kliem Malti Qadim, L-Istitut tal-Lingwistika u d-Dipartiment tal-Malti fl-Università ta’ Malta, 2006.
Cachia, L. (ed.), Lexicon jew Dizzjunarju Malti-Latin-Taljan ta’ Mikiel Anton Vassalli, Gutenberg Press, Malta, 2016.
Referenza għal parti minn xogħol (kontribuzzjoni jew kapitolu)
Jeħtieġ li tintuża l-ordni tal-elementi li ġejja, mifrudin b’virgoli:
- l-awtur:
- awtur korporattiv u/jew
- il-kunjom u l-inizjal(i) jew isem l-awtur;
- it-titlu tal-kontribuzzjoni jew il-kapitolu, fil-virgoletti;
- l-editur tax-xogħol, preċedut minn “fi:” u segwit minn “(ed.)” (jew “(edi)”);
- it-titolu tax-xogħol bil-korsiv u, fejn japplika, in-numru tal-edizzjoni;
- il-pubblikatur, il-post tal-pubblikazzjoni (fakultattiv), is-sena tal-pubblikazzjoni, il-paġna/i rilevanti, eċċ.;
- jekk ikun disponibbli, identifikatur persistenti fl-għamla ta’ URI, pereżempju DOI:
Grima, A., “L-Analiżi Kritika tal-Poeżija”, fi: Portelli, T. (ed), Il-Qari tal-Letteratura: Bejn Esperjenza u Kritika, Allied Publications, Malta, 2009, pp. 71–98.
Referenza għal pubblikazzjoni serjali jew parti minnha
Jeħtieġ li tintuża l-ordni tal-elementi li ġejja, mifrudin b’virgoli:
- jekk ikun disponibbli, l-awtur:
- awtur korporattiv u/jew
- il-kunjom u l-inizjal(i) jew isem l-awtur;
- fejn japplika, it-titolu tal-artiklu jew tal-ħarġa sħiħa, fil-virgoletti;
- it-titolu tal-pubblikazzjoni serjali bil-korsiv;
- l-għadd jew id-data;
- il-pubblikatur (fakultattiv), il-post tal-pubblikazzjoni (fakultattiv), is-sena tal-pubblikazzjoni, paġna/i relevanti, eċċ.;
- jekk ikun disponibbli, identifikatur persistenti fl-għamla ta’ URI, pereżempju DOI:
Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej: id-Direttorat Ġenerali għall-Affarijiet Ekonomiċi u Finanzjarji, “Economic transformation in Hungary and Poland”, European Economy, Nru 43, Marzu 1990, l-Uffiċċju għall-Pubblikazzjonijiet Uffiċjali tal-Komunitajiet Ewropej, il-Lussemburgu.
Mill-1.7.2009: “L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea”. Agħmel żgur li żżomm l-isem oriġinali għal pubblikazzjonijiet maħruġa qabel dik id-data.
Manley, S., Moslemzadeh Tehrani, P. u Rasiah, R., “The (non-)use of African law by the International Criminal Court”, European Journal of International Law, Vol. 34, Ħarġa 3, 2023, pp. 555–580, https://doi.org/10.1093/ejil/chad035.
Referenza għal letteratura griża (dokumenti ta’ ħidma, rapporti, minuti ta’ laqgħat, eċċ.)
Jeħtieġ li tintuża l-ordni tal-elementi li ġejja, mifrudin b’virgoli:
- awtur:
- awtur korporattiv u
- fejn japplika, il-kunjom u l-inizjal(i) jew isem l-awtur;
- it-titolu tad-dokument, fil-virgoletti;
- in-numru tad-dokument / referenza tar-reġistru;
- id-data tad-dokument;
- jekk ikun disponibbli, indirizz tal-URI/URL:
Il-Kummissjoni Ewropea, “Consultation on a monitoring framework for the 8th environment action programme”, Ares(2021)4555569, l‑14 ta’ Lulju 2021, https://environment.ec.europa.eu/system/files/2021-07/Explanatory%20Note%208EAP%20Indicators.pdf.
Id-dokumenti li jintużaw għat-tħejjija tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni Ewropea, bħad-dokumenti COM jew SWD tal-Kummissjoni (ara d‑“Dokumenti preparatorji” fuq il-EUR-Lex), mhumiex ikkunsidrati bħala letteratura griża. Għandha ssir referenza għalihom bl-istess mod bħad-dokumenti legali. Jekk tali dokument jiġi ppubblikat bħala pubblikazzjoni elettronika jew stampata b’identifikaturi assenjati, bħal DOI, tapplika r‑regola ta’ ċitazzjoni ta’ xogħol sħiħ.
Referenza għal sett tad‑data
Jeħtieġ li tintuża l-ordni tal-elementi li ġejja, mifrudin b’virgoli:
- l-awtur:
- awtur korporattiv u/jew
- il-kunjom u l-inizjal(i) jew isem l-awtur;
- it-titolu tas-sett tad‑data, fil-virgoletti;
- fejn japplika, in-numru tal-verżjoni/l-edizzjoni;
- il-pubblikatur, jekk ikun differenti mill-awtur;
- id-data tal-pubblikazzjoni:
- id-data ta’ meta nħolqot jew
- jekk is-sors ġie aġġornat, id-data tal-aġġornament u, fil-parentesi, id-data ta’ meta nħoloq;
- id-data tal-kwotazzjoni (li tindika d-data li fiha s-sors kien aċċessat);
- identifikatur persistenti fl-għamla ta’ URI, pereżempju DOI jew identifikatur ieħor persistenti u risolvabbli ġestjonat mill-fornitur tad‑data:
Il-Kummissjoni Ewropea: id-Direttorat Ġenerali għall-Informatika, “National Interoperability Framework Observatory (NIFO) – Digital public administration factsheets 2020”, l-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, l‑1 ta’ Diċembru 2020, aċċessat fis‑6 ta’ Diċembru 2023, https://doi.org/10.2906/100105103105116/1.
Il-Kummissjoni Ewropea: id-Direttorat Ġenerali għall-Ġustizzja u l-Konsumaturi, “Safety Gate (the EU rapid alert system – non-food”, Verżjoni 0.1, l‑14 ta’ Diċembru 2018 (maħluq fl‑1 ta’ Frar 2016), aċċessat fis‑16 ta’ Ġunju 2023, http://data.europa.eu/88u/dataset/rapex-rapid-alert-system-non-food.
Referenza għal paġna web
Jeħtieġ li tintuża l-ordni tal-elementi li ġejja, mifrudin b’virgoli:
- l-awtur:
- awtur korporattiv u/jew
- il-kunjom u l-inizjal(i) jew isem l-awtur;
- it-titolu tal-paġna web, fil-virgoletti;
- it-titolu tas-sit web;
- jekk tkun disponibbli, id-data tal-pubblikazzjoni:
- id-data ta’ meta nħolqot jew
- jekk is-sors ġie aġġornat, id-data tal-aġġornament u, fil-parentesi, id-data ta’ meta nħoloq;
- id-data tal-kwotazzjoni (li tindika d-data li fiha s-sors kien aċċessat);
- l-indirizz tal-URI/URL:
Il-Kummissjoni Ewropea, “Il-Kummissjoni tadotta estensjoni limitata tal-għodod ta’ kriżi tal-għajnuna mill-Istat biex tkompli tappoġġa s-setturi tal-agrikoltura u tas-sajd”, IP/24/2332, is-sit web tal-Kummissjoni Ewropea, it‑2 ta’ Mejju 2024, aċċessat fit‑8 ta’ Mejju 2024, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/mt/ip_24_2332.
Ir-regola li biha jiġu kkwotati l-paġni web ma tikkonċernax pubblikazzjoni fil-format HTML. Dawn jaf ikunu disponibbli bħala paġni web, imma jiġu identifikati b’identifikaturi internazzjonali, inkluż DOI, u jeħtieġ li jiġu kkwotati skont ir-regola għat-tip ta’ pubblikazzjoni inkwistjoni (xogħol sħiħ, parti minn xogħol, eċċ.).
Il-Qorti Ewropea tal-Awdituri, Ir-rwol ta’ koordinazzjoni li s-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna jaqdi — Fil-biċċa l-kbira jaħdem b’mod effettiv, iżda hemm xi dgħufijiet fil-ġestjoni tal-informazzjoni, fil-kompożizzjoni tal-persunal u fir-rappurtar, Rapport Speċjali 02/2024, l-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2024, https://data.europa.eu/doi/10.2865/5475.
Referenza għal messaġġ impostat fuq il-midja soċjali
Jeħtieġ li tintuża l-ordni tal-elementi li ġejja, mifrudin b’virgoli:
- l-awtur:
- awtur korporattiv u/jew
- il-kunjom u l-inizjal(i) jew isem l-awtur;
- l-identità tal-midja soċjali tal-awtur preċeduta minn isem il-midja soċjali u żewġ punti, fil-parentesi;
- it-titolu jew il-kontenut (fil-qosor) tal-messaġġ impostat, fil-virgoletti;
- f’każ ta’ messaġġ li jkun ġie impostat mill-ġdid, l-isem u l-identità tal-midja soċjali tal-awtur oriġinali;
- id-data tal-pubblikazzjoni;
- id-data tal-kwotazzjoni (li tindika d-data li fiha s-sors kien aċċessat);
- l-indirizz tal-URI/URL:
L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea (Facebook: @Cordis_EU), “75 Results Packs publications, thematic collections of #H2020 #EUfunded research projects, offered on Cordis”, is‑16 ta’ Novembru 2020, aċċessat fid‑29 ta’ Awwissu 2023, https://www.facebook.com/EUresearchResults/posts/1116540438853325.
Referenzi fi ħdan it-test
Ir-referenzi fi ħdan it-test jużaw kunjom l-awtur / isem l-awtur korporattiv u s-sena tal-pubblikazzjoni, pereżempju “(Camilleri, 1991)”.
Meta awtur ikollu żewġ pubblikazzjonijiet jew aktar ikkwotati mill-istess sena, is-sena tal-pubblikazzjoni tkun segwita minn ittri żgħar “a”, “b”, “ċ”, eċċ. bla spazju, pereżempju “(Camilleri, 1991a)”.
… u huwa diskuss aktar fid-dokument L-infrastruttura tat-trażmissjoni tal-Enerġijaul-leġiżlazzjoni tal-UE dwar in-Natura (il-Kummissjoni Ewropea: id-Direttorat Ġenerali għall-Ambjent, 2018b).
F’dan il-każ, l-entrati fil-bibljografija jkollhom is-sena fit-tieni pożizzjoni, fil-parentesi, u mhux fil-pożizzjoni tal-aħħar jew ta’ qabel tal-aħħar:
Il-Kummissjoni Ewropea (2018), “In-depth analysis in support of the Commission communication COM(2018) 773 – A clean planet for all – A European long-term strategic vision for a prosperous, modern, competitive and climate neutral economy”, it‑28 ta’ Novembru, https://climate.ec.europa.eu/system/files/2018-11/com_2018_733_analysis_in_support_en.pdf.
Il-Kummissjoni Ewropea: id-Direttorat Ġenerali għall-Ambjent (2013), Guidelines on Wilderness in Natura 2000 – Management of terrestrial wilderness and wild areas within the Natura 2000 network, l-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, il-Lussemburgu, https://data.europa.eu/doi/10.2779/33572.
Il-Kummissjoni Ewropea: id-Direttorat Ġenerali għall-Ambjent (2018a), Dokument ta’ gwida dwar ir-rekwiżiti għall-enerġija idroelettrika f’rabta mal-leġiżlazzjoni tal-UE dwar in-Natura, l-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, il-Lussemburgu, https://data.europa.eu/doi/10.2779/057543.
Il-Kummissjoni Ewropea: id-Direttorat Ġenerali għall-Ambjent (2018b), L-infrastruttura tat-trażmissjoni tal-Enerġijaul-leġiżlazzjoni tal-UE dwar in-Natura, l-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, il-Lussemburgu, https://data.europa.eu/doi/10.2779/291639.
Il-Kummissjoni Ewropea: id-Direttorat Ġenerali għall-Ambjent (2019), Il-ġestjoni tas-siti tan-Natura 2000 — id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 6 tad-Direttiva 92/43/KEE dwar il-Ħabitats, l-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, il-Lussemburgu, https://data.europa.eu/doi/10.2779/144068.
Ġenerali
Ir-referenzi għal xogħlijiet ta’ għadd ta’ awturi jikkwotaw l-awturi kollha tax-xogħol meta l-għadd totali tal-awturi (inkluż l-awtur korporattiv) ikun ħamsa jew anqas, jew inkella l-ewwel ħamsa, u “et al.” meta l-għadd totali tal-awturi jkun ta’ aktar minn ħamsa:
Iċ-Ċentru Ewropew għall-Monitoraġġ tad-Droga u d-Dipendenza fuq id-Droga, Pirona, A., Atkinson, A., Sumnall, H. u Begley, E., Health Responses to New Psychoactive Substances, l-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, il-Lussemburgu, 2016, https://data.europa.eu/doi/10.2810/536519.
Jakimovski, D., Grozdanovski, K., Rangelov, G., Pavleva, V., Banović, P. et al., “Cases of Crimean-Congo haemorrhagic fever in North Macedonia, July to August 2023”, Eurosurveillance, Vol. 28, Ħarġa 34, 2023, https://data.europa.eu/doi/10.2807/1560-7917.ES.2023.28.34.2300409.
Għall-konvenjenza, jintużaw is-soliti abbrevjazzjonijiet: ikomp., p., Vol., eċċ. (ara l-Anness A3). Kull nota ta’ spjegazzjoni bħal mhija l-edizzjoni, il-post tal-pubblikazzjoni, eċċ. għandha titfassal bil-Malti, anke jekk il-pubblikazzjoni hija disponibbli biss b’lingwa oħra.