Anness B Kliem magħqud jew mifrud

Kliem li għandu jinkiteb magħqud u kliem ieħor li għandu jinkiteb mifrud, skont id‑Deċiżjonijiet 1 maħruġa mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti fl‑2008.

Kliem li jinkiteb magħqud

tip:

Hawnhekk għandek żewġ listi ta’ kliem li jistgħu jkunu ta’ għajnuna fix-xogħol lingwistiku tiegħek fl‑Istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea. Dawn kienu ppubblikati bħala appendiċi tad-Deċiżjonijiet tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti dwar il‑Varjanti Ortografiċi. Id‑dokument sħiħ tista’ ssibu fuq http://www.kunsilltalmalti.gov.mt/filebank/documents/Decizjonijiet1_25.07.08.pdf.

Il-kliem li ġej għandu jinkiteb magħqud meta jkollu tifsira waħda, kif għandu fl‑eżempju.

afli

Afli wiċċek tost wisq, biex qed terġa’ titlobni dak li ma ħaqqekx!

akkrettu

L-ewwel elfejn ewro li qalgħu poġġewhom il‑bank akkrettu tiegħek.

allaħares

Imma allaħares ma jaslux il‑passaporti … Kif nistgħu nsiefru mingħajrhom?

apposta (+ t’apposta, tal-apposta, għal t’apposta, għal tal-apposta)

Din mhix kumbinazzjoni; din għamilhieli apposta biex jinkini.

Xtrajna żebgħa apposta li l‑ħażiż ma jaqbadx magħha.

Waqt il‑logħba xejjirlu daqqa ta’ sieq t’apposta.

Jissejjaħ delitt doluż meta r‑reat ikun twettaq għal t’apposta u b’malizzja.

Kienet kumbinazzjoni; ma ngħidx li kixfuh għal tal-apposta.

awlillejl, ewlillejl

Kristu talab awlillejl qabel ma bata.

beħsiebni, beħsiebi, biħsiebni, biħsiebi

Jgħidu x’jgħidu, biħsiebi mmur illum stess.

Fil-btajjel tas-sajf beħsiebhom jerħulha lejn l‑Alaska.

bħalissa

Bħalissa ma nistax niftakar x’jismu z-ziju tal-mara.

bħallikieku, bħalkieku

Bħallikieku jekk jogħla ż-żejt mhux kulħadd se jlaqqatha!

Oqgħod attent minnha, għax taf tiksrek bħalkieku xejn.

bħalma

Bħalma lkoll tafu, wasalna biex intemmu ħidmitna.

bilfors (+ ta’ bilfors)

Bilfors li ma ftehemniex.

Dan dmirek u trid tagħmlu ta’ bilfors.

bilġri (tfisser “dlonk”; ara wkoll f’Appendiċi B: bil-ġiri)

Malli lemaħni telaqhom u ġie bilġri ħdejja.

bilħaqq

Bilħaqq, għax kont sa ninsa, inti taf li llejla għandna laqgħa, hux?

bilkemm

Bilkemm laħaq daħal li ma bediex jargumenta.

billejl

Ħafna mis-serq isir billejl biex id‑dalma tostor kollox.

bilqiegħda

Mhux rispett li meta jidħol is‑surmast fil-kamra tibqa’ bilqiegħda.

bilwieqfa

Meta jindaqq l‑Innu Malti nqumu bilwieqfa.

binhar

Nippreferi naħdem billejl milli binhar.

biżżejjed

Issa biżżejjed għax ħadtli rasi!

dalgħodu

Qed nipprova nispiċċa xogħli dalgħodu, imma fil-każ inkompli llejla.

dalwaqt (ġieli mqassra: daqt)

Stennieni ftit; dalwaqt/daqt inkun miegħek.

dakinhar

Mela nsejt x’kont għedtlek dakinhar?

daparti

Daparti tiegħi, qatt ma nqastu f’xejn, imma ħaddieħor ma nafx.

daqshekk (+ għal daqshekk, minn daqshekk)

Mhuwiex daqshekk importanti li timla din il‑formola.

Għal daqshekk għamilt qorti?

Minn daqshekk, ma nistax ingerger minnha.

daqskemm

Qed inħossni stordut daqskemm għandi ġuħ!

Dalwaqt ninstabat mal‑art daqskemm qed inħossni għajjien.

daqskieku, daqslikieku

Il-ġolf refa’ l‑karettun b’id waħda, daqslikieku kien banketta.

daqstant

Ma kienx hemm daqstant nies fit-teatru.

Issa la ħabrikna daqstant, se naqtgħu qalbna fl‑aħħar?

daqsxejn (+ għal daqsxejn)

Rajt daqsxejn ta’ tifel jibki.

Ħbieb, daqsxejn oħra u naslu.

Tfixkel fit-tapit u għal daqsxejn ma ħadhiex għal wiċċu.

dawramejt

Hu u ġej bil-ġirja, żelaq, dar dawramejt u spiċċa wiċċu ġol-ħajt.

dażgur

Dażgur li għandha l‑garanzija dil-magna tal-ħasil.

filgħaxija, flgħaxija

Filgħaxija taqa’ s‑sirda.

Kull flgħaxija ommi tħobb tmur timxi mixja minn Selmun sal-Mellieħa.

filgħodu

Naħdem billejl, u filgħodu nsibha bi tqila biex inqum mis-sodda.

filwaqt

Toni jħobb l‑isfar, filwaqt li ħuh iħobb l‑aħmar.

ġaladarba

Ġaladarba qed toġġezzjona, ikollna nwaqqfu l‑proġett.

ġieli

Tal-gass ġieli jiġi fid-disgħa ta’ filgħodu, u ġieli fil-ħdax.

għaldaqstant

Għaldaqstant qed niktbulek biex nitolbuk appuntament.

għalfejn

Għalfejn qed tkellimni hekk?

għalhekk

Għandi l‑karozza bil-ħsara, għalhekk ix-xogħol qed immur b’tal-linja.

għalissa

Għalissa ma nistax immur narah.

għalkemm

Għalkemm tilef ħafna lezzjonijiet, xorta għadda mill-eżami.

għalkollox

Issa qtajt qalbi għalkollox.

Begħna d‑dar tal-Mosta u ġejna noqogħdu Wied il‑Għajn għalkollox.

għalxejn

Jgħidu li l‑qasba ma ċċaqċaqx għalxejn.

għarukaża, għarkaża

X’għarukaża! Ara ftit fejn mar jixħetha l‑borża taż-żibel!

hawnhekk

Ersaq ’l hawn u poġġi hawnhekk.

Hawnhekk iltqajna ma’ għawġ ieħor.

hemmhekk

L-imħallef widdbu biex ma jersaqx ’l hemmhekk.

infatti

Sewwa qed tgħid, infatti jien dan għaddejt minnu.

inġenerali

Wara żmien twil tinħema fil-privat, id‑deċiżjoni tħabbret lill-pubbliku inġenerali.

inkonsiderazzjoni

Meta niġi biex niġġudika, dawn il‑fatturi serji jkolli noħodhom inkonsiderazzjoni.

inkwantu

Inkwantu għalina tinkwetax, għax aħna nafu nfendu għal rasna.

inkwistjoni

Kellna ħafna każi ta’ korruzzjoni, imma l‑każ inkwistjoni huwa l‑agħar wieħed sa issa.

insè

L-ikla insè ma kienet tgħid xejn, imma xorta ħadna pjaċir bil-kumpannija.

intant

Suppost ġew jgħinuna kmieni. Intant, ħalli nkomplu bix-xogħol.

jalla

Nixtiqilkom kull ġid; jalla jkollkom ħajja hienja flimkien.

kemxejn

Din kwistjoni kemxejn delikata.

Dan l‑artiklu kemxejn itwal minn tal-bieraħ.

kulħadd

Kulħadd iħobb ftit tal-mistrieħ wara ġurnata xogħol.

kuljum

Imur jara lil ommu kuljum.

Din it‑triq ngħaddi minnha kuljum għax-xogħol.

kullimkien

Fittixtu kullimkien, u ma sibtu mkien.

kulma

Mhux kulma jleqq deheb.

kultant, xi kultant

Jien hawn kuntent, imma kultant tiġini x‑xewqa tas-safar.

Xi kultant jagħtini li mmur inkellmu.

ladarba

Ladarba noħroġ mill-ħabs, se nibdel ħajti.

lakemm

Mhux lakemm tgħidlu li għandu żball.

lanqas (iżda: għall-anqas, mill-anqas, tal-anqas)

Jien la rrid din u lanqas l‑oħra.

Lanqas ħaqq li tajtni qatgħa bħal din.

Għall-anqas ma kissrulix il‑fanali tal-karozza wkoll!

Mindu widdibtu, lili qed ifittixni mill-anqas.

Dan l‑eżerċiizzju trid tagħmlu mill-anqas erba’ jew ħames darbiet kuljum.

Tal-anqas ma qabadx miegħi l‑prinċipal ukoll!

Infaqna ħafna flus imma tal-anqas ir‑riżultati issa jidhru.

(i)lbieraħ (iżda: bħall-bieraħ, mill-bieraħ, tal-bieraħ, eċċ.)

Ilbieraħ ġrat diżgrazzja li se nibqgħu niftakruha.

Bħall-bieraħ ġimgħa għamlet dik il‑maltempata kbira.

Dan kif mill-bieraħ sal-lum dawwart il‑ħsieb?

Il-ftehim tal-bieraħ kien pass importanti lejn il‑liberalizzazzjoni tal-midja.

(i)lbiraħtlula (iżda: għall-biraħtlula, mill-biraħtlula, sal-biraħtlula, eċċ.)

Ilbieraħ kien il‑Ħadd u lbiraħtlula s‑Sibt.

Mill-biraħtlula għaddew jumejn u għadek ma qdejtnix.

Sal-biraħtlula konna rċevejna aktar minn mitt applikazzjoni.

(i)llaħwa, xi llaħwa

Illaħwa, x’ħuta qbadt!

Xi llaħwa qed tgħid illum?

(i)llejla (iżda: sal-lejla, tal-lejla, mil-lejla, eċċ.)

Illejla niltaqgħu fit-tmienja ħdejn Bieb il‑Belt.

(i)llum (iżda: bħal-lum, mil-lum, sal-lum, tal-lum, eċċ.)

Illum nagħlaq snini.

Illum ma trid tistagħġeb b’xejn.

L-ittra bgħatthielu llum u jirċeviha għada.

Se naqilbu l‑folja u mil-lum ’il quddiem m’intix se tara ċenteżmu ieħor mingħandi.

Il-pakkett ilu ħmistax li ntbagħat imma sal-lum għadu ma wasallix.

Iż-żgħażagħ tal-lum għandhom wisq iktar xi jtellifhom minn ta’ dari.

lura

Min ġej ’il quddiem u min sejjer lura.

madanakollu, madankollu

Jgħidu li jħobbuh; madankollu, ħadd ma mar jarah.

madwar

Eżatt ma nafx, imma ngħidlek li kien hemm madwar tletin ruħ b’kollox.

Mort mixja madwar ir‑raħal.

maġenb

Joqgħod sewwasew maġenb il‑knisja.

manġapassiġġa

Hekk sewwa! Il-mara taħdem u int manġapassiġġa.

matul

Matul il‑lejl għamlet ħafna xita.

minbarra

Minbarra l‑impjieg, trid tlaħħaq ukoll max-xogħol tad-dar.

minflok

Minflok ma jgħinna, dejjem insibuh itellifna.

minfuq

Għandu tort, u minfuq irid jieħu tiegħu.

mingħajr

Mingħajr flus ma tagħmel xejn.

mingħalija, -k, -h, eċċ.

Jien kien mingħalija li inti kont taf b’kollox.

mingħand

Il-bolol jinxtraw mingħand tal-gazzetti.

Kif kont hemm, xtrajt kollox mingħandu.

minnufih

Tħallix żmien iktar, itlaq minnufih.

(i)mnalla

Imnalla ġibtuh intom l‑inbid.

nofsillejl “12.00 am”

F’nofsillejl ftaħna x‑xampanja u xtaqna s‑sena t‑tajba lil xulxin.

nofsinhar “12.00 pm”

F’nofsinhar kulħadd jieqaf mix-xogħol għall-ikel.

F’nofsinhar bumm konna nduru madwar il‑mejda b’regolarità militari.

Wara nofsinhar id‑dell jibda jitwal.

(in-)nofsiegħa “12.30 am jew pm” (imma ara wkoll nofs siegħa).

Ħarġet mal‑ħbieb, u missierha mar jiġborha fin-nofsiegħa ta’ filgħodu.

nofstanhar (pl. nofstanhari / nofstanharijiet)

Dam nofstanhar jilgħab mal‑karozza.

Fis-sajf il‑ħaddiema tal-gvern jaħdmu bin-nofstanhari.

pereżempju

Int, pereżempju, għal xiex ġejt hawn dalgħodu? perkażu

Imma jekk, perkażu, ikunu qed jitkellmu bejniethom, ma għandekx tindaħal.

pezzakustjoni

Mindu dak il‑pezzakustjoni daħal jaħdem magħna, spiċċaw il‑paċi u l‑għaqda ta’ bejnietna.

qabelxejn

Qabelxejn, nirringrazzja lil ommi għax kienet hi li xettlet fija l‑imħabba lejn l‑arti.

radjudramm

Fis-sittinijiet, il‑palk sab żvog ġdid fir-radjudramm minn fuq ir‑Rediffusion.

sadanittant, sadattant

Sadanittant, in‑naħa l‑oħra tal-Belt kienet qed isseħħ storja tinkiteb.

safrattant

Safrattant dak li ried jagħmel, xorta għamlu.

sakemm

Beħsiebni niġi, sakemm ma jinqala’ xejn.

Sakemm wasal sidu, il‑qattus laħaq għamel straġi fil-kċina.

santafjakka

Jinżel ikaxkar saqajh mat-triq, bis-santafjakka.

santapaċenzja

Is-santapaċenzja, kif qridtni!

sewwasew

Il-logħob se jibda sewwasew issa.

skansafaċendi

Dak skansafaċendi; torbotx fuqu.

sogħobbih (jisgħobbih, eċċ.)

Jisgħobbija li ma nistax niġi miegħek illum.

Imxi sewwa ma’ ta’ taħtek, biex ma jisgħobbikx minn għemilek.

NB:

Dawn il‑kelmtejn tant intrabtu flimkien li fin-negattiv, ngħidu aħna, iġibu ruħhom bħala verb wieħed flimkien (għaliex ngħidu: ma jisgħobbikx u mhux ma jisgħobx bik).

stabene

Miskin il‑fqir għax ibati l‑ġuħ, min ikun stabene lanqas jinduna bl‑għoli tal-ħajja.

tabilħaqq

Għandu karattru tabilħaqq skifuż.

Tabilħaqq, għandek raġun.

tabirruħ(u)

Għaddiet minn quddiemi, iżda għamilt tabirruħi li ma rajthiex.

tampar

Oħtok u ħija tampar xulxin.

Il-mamà tiegħu tampari.

taparsi

Taparsi mhux qed nisma’ dak li qed tgħid fuqi.

tassew

Dun Karm kiteb poeżiji tassew sbieħ.

teledramm

Tkun xi tkun il‑kwalità artistika tiegħu, it‑teledramm bil-Malti dejjem popolari.

użufrutt

Id-dar tal-ulied, imma l‑ġenituri għandhom l‑użufrutt tagħha.

waranofsinhar “il-medda ta’ ħin minn nofsinhar sa qabel filgħaxija”

Il-waranofsinhar it‑tajjeb.

Għaddejt il‑waranofsinhar kollu naqra u issa għandi moħħi mixrub.

xħin

Xħin daħlu, marru jorqdu minnufih.

Xħin tasal, ċempel il‑qanpiena.

(i)żżejjed

Issa żżejjed! Wissejtek kemm-il darba u se jkolli nirrappurtak.

Kliem li jinkiteb mifrud

Il-kliem fl‑espressjonijiet li ġejjin jinkiteb mifrud bi spazju jew b’sing, skont kif jidher hawn taħt.

barra minn dan

barra minn hekk

bħal meta

bħal xejn

bil-ġiri (imma ara wkoll f’Appendiċi A: bilġri)

bil-kif

dal-ħin

dal-lejl

darba fill

fil-fatt

għad illi, għad li

fl-aħħar (+ sa fl‑aħħar)

għal biex

għal daqshekk, ara daqshekk

għal daqsxejn, ara daqsxejn

għal għarrieda

għall-aħħar

għall-anqas, , ara lanqasgħall-inqas

għal li

għal tal-apposta, għal t’apposta, ara apposta

għal xiex

kull darba

kull fejn

kull meta

kull min

kull xejn

liema bħalu, liema bħalha, eċċ.

NB:

Il-kitba liema qed tieħu post il‑kitba li ma fi frażijiet bħal dehra ta’ ġmiel liema bħalu.

lil hawn

lil hemm

lil hinn

inji gwida

mill-anqas, ara lanqas

minn bejn

minn daqqiet, minn xi daqqiet

minn daqshekk, ara daqshekk

minn fejn

minn tagħna

iżża ħajr
NB:

Għalkemm dawn il‑kelmtejn x’aktarx jingħadu flimkien f’għamla ta’ formola u ġieli ssibhom miktuba f’kelma waħda, il‑verb iżża huwa kkonjugat regolarment u jista’ jieħu l‑pronom mehmuż bħal verbi oħra (ara: niżżi ħajr, niżżik ħajr, jiżżu ħajr, jiżżuna ħajr).

nofs siegħa “medda ta’ ħin ta’ 30 minuta” (imma ara wkoll nofsiegħa)

sa fejn

sa fl‑aħħar, ara fl-aħħar

sal-aħħar

ta’ bilfors, ara bilfors

tal-anqas, ara lanqas

t’apposta, tal-apposta, ara apposta

wara nofsinhar “wara 12.00 pm”, ara nofsinhar

xi ħadd

xi ħaġa

xi kultant, ara kultant

xi mkien

xi minn daqqiet